Khu công nghiệp sinh thái (KCNST) đang trở thành định hướng quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam. Mô hình này không chỉ góp phần hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường mà còn nâng cao hiệu quả sản xuất, tối ưu hóa tài nguyên và thu hút nguồn vốn đầu tư chất lượng. Tham khảo bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về lợi ích và tiềm năng của KCNST trong tương lai.
Khu công nghiệp sinh thái (KCNST) là mô hình khu công nghiệp phát triển bền vững, trong đó các doanh nghiệp hợp tác chặt chẽ để sử dụng hiệu quả tài nguyên và giảm thiểu tác động môi trường. Theo khoản 5 Điều 2 Nghị định 35/2022/NĐ-CP, KCNST là khu công nghiệp mà các doanh nghiệp tham gia sản xuất sạch hơn, liên kết trong hoạt động cộng sinh công nghiệp và đáp ứng các tiêu chí quy định. (1)
Tiêu chí xác định Khu công nghiệp sinh thái
Theo Điều 37 Nghị định 35/2022/NĐ-CP, một KCN được công nhận là KCNST khi đáp ứng các tiêu chí sau:
Tuân thủ pháp luật: Trong vòng 3 năm trước khi đăng ký chứng nhận, nhà đầu tư và doanh nghiệp trong KCN phải tuân thủ các quy định về đầu tư, doanh nghiệp, xây dựng, đất đai, bảo vệ môi trường và lao động.(2)
Cung cấp dịch vụ hạ tầng thiết yếu: KCN phải đảm bảo các dịch vụ cơ bản như điện, nước, thông tin liên lạc, phòng cháy chữa cháy, xử lý nước thải và các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện cộng sinh công nghiệp. (1)
Giám sát tài nguyên và môi trường: Xây dựng cơ chế giám sát việc sử dụng nguyên liệu, nước, năng lượng, hóa chất, chất thải và lập báo cáo định kỳ về kết quả sử dụng tài nguyên và phát thải. (1)
Thực hiện cộng sinh công nghiệp: Thực hiện ít nhất một hoạt động cộng sinh công nghiệp, trong đó các doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý sản xuất và môi trường theo tiêu chuẩn ISO phù hợp. (2)
Diện tích cây xanh và hạ tầng xã hội: Tối thiểu 25% tổng diện tích KCN dành cho cây xanh, giao thông, khu kỹ thuật và hạ tầng xã hội dùng chung, theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng. (1)
Đảm bảo phúc lợi cho người lao động: Có giải pháp đảm bảo nhà ở, công trình dịch vụ và tiện ích công cộng cho người lao động làm việc trong KCN.(1)
Trách nhiệm xã hội: KCNST cần thực hiện trách nhiệm đối với cộng đồng địa phương thông qua việc tạo việc làm, hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ môi trường.
Việc phát triển KCNST không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, tiết kiệm chi phí vận hành và tăng cường khả năng thu hút các nhà đầu tư quan tâm đến phát triển bền vững. Đây được xem là xu hướng tất yếu trong quá trình công nghiệp hóa của Việt Nam, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế xanh và giảm phát thải carbon.
Hiện trạng & Định hướng phát triển Khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam
Tính đến tháng 5/2024, Việt Nam đã có 425 khu công nghiệp được thành lập, trong đó 299 khu đã đi vào hoạt động với tổng diện tích hơn 92.000 ha. Tuy nhiên, chỉ khoảng 1-2% trong số này đang trong quá trình chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái (KCNST). Điều này cho thấy sự phát triển của mô hình công nghiệp xanh vẫn còn khá chậm, mặc dù lợi ích của KCNST trong việc bảo vệ môi trường, tiết kiệm tài nguyên và nâng cao hiệu quả sản xuất đã được khẳng định (3).
Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định số 35/2022/NĐ-CP quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế, trong đó nhấn mạnh việc phát triển KCNST như một định hướng quan trọng trong chiến lược kinh tế tuần hoàn. Việc thúc đẩy phát triển KCNST sẽ huy động nguồn lực lớn từ khu vực tư nhân cho các giải pháp công nghiệp xanh, đảm bảo an ninh năng lượng và đóng góp vào nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam.
Lợi ích của Khu công nghiệp sinh thái
Phát triển KCNST mang lại nhiều lợi ích:
- Bảo vệ môi trường: Giảm thiểu ô nhiễm và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên.
- Tăng cường hiệu quả kinh tế: Thông qua việc giảm chi phí sản xuất và tận dụng tối đa nguồn lực.
- Thu hút đầu tư: Các nhà đầu tư ngày càng quan tâm đến các dự án thân thiện với môi trường, giúp tăng khả năng cạnh tranh của KCN.
Thách thức và giải pháp
Mặc dù có nhiều lợi ích, việc chuyển đổi sang KCNST tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức:
- Nhận thức và năng lực quản lý: Cần nâng cao hiểu biết và kỹ năng quản lý về KCNST cho các cơ quan chức năng và doanh nghiệp.
- Hạ tầng kỹ thuật: Đầu tư vào hạ tầng đáp ứng tiêu chuẩn sinh thái đòi hỏi chi phí lớn và công nghệ cao.
- Chính sách hỗ trợ: Cần có các chính sách ưu đãi và hỗ trợ cụ thể để khuyến khích doanh nghiệp tham gia chuyển đổi.
Để vượt qua những thách thức này, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc xây dựng và thực hiện các chiến lược phát triển KCNST, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.
Nguồn: ESG, Thư viện pháp luật, Bộ công thương Việt Nam, Báo điện tử Đại biểu nhân dân